Maria Pawlikowska-Jasnorzewska (1891-1945) - Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Rzeszowie

Rzeszów

04.02.2025

WCAG do prezentacji: Maria Pawlikowska-Jasnorzewska (1891-1945)

Slajd 1

Tekst: Maria Pawlikowska-Jasnorzewska (1891-1945)

Zdjęcie: Maria Pawlikowska-Jasnorzewska – wizerunek poetki, źródło: domena publiczna

Slajd 2

Tekst: Senat Rzeczypospolitej Polskiej rok 2025 ustanowił rokiem Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej

9 lipca 2025 roku przypada 80. rocznica śmierci jednej z największych polskich poetek – Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, której twórczość od lat jest obiektem badań największych autorytetów skupionych przy Instytucie Badań Literackich w Warszawie. Pawlikowska-Jasnorzewska to, jak pisała o „koleżance po piórze” noblistka Wisława Szymborska, „poetka, której widzenie świata, pojmowanie miłości jest tak uniwersalne i wyprzedzające epokę, że wzrusza kolejne pokolenia czytelników”. Spuścizna „polskiej Safony”, jak mawiał o Niej Tadeusz Boy-Żeleński, to 500 wierszy, 20 sztuk teatralnych i 10 słuchowisk radiowych. To także kilkadziesiąt utworów stricte patriotycznych.

Tomiki z wierszami Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej nadal są wznawiane, czytane i tłumaczone m.in. na języki angielski, niemiecki, francuski, włoski, rosyjski, szwedzki, chiński, japoński i hindi, czyniąc z niej, obok Wisławy Szymborskiej, najchętniej przekładaną polską autorkę w historii. Senat Rzeczypospolitej Polskiej, przekonany o szczególnym znaczeniu dorobku twórczym poetki, ogłosił rok 2025 Rokiem Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej.

źródło

Slajd 3

Tekst: Staroświecką młodą panią z Krakowa nazywał poetkę Tuwim, Lechoń pisał o niej "czarownica", "rusałka". Mówiono że jest "pierwszą damą Skamandra", choć ani do tego, ani do innego ugrupowania literackiego nie należała. Nazywano ją też polską Safoną, bo jako pierwsza z polskich poetek śmiało zaznaczyła swoją obecność w sferze liryki miłosnej, zarezerwowanej dotąd dla mężczyzn – dla poetów.

Portret poetki autorstwa Wojciecha Kossaka 1934 – domena publiczna

Wiersze Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej były często wykonywane jako piosenki, śpiewane m.in. przez Ewę Demarczyk do muzyki Zygmunta Koniecznego, Czesława Niemena (do muzyki własnej), Krystynę Jandę do muzyki Jerzego Satanowskiego czy sanah („Pocałunki”). Jeden z wierszy Jasnorzewskiej pojawia się w Gombrowiczowskiej Pornografii wyreżyserowanej przez Jana Jakuba Kolskiego.

Portret poetki autorstwa Witkacego 1924 – domena publiczna

źródło

Slajd 4

Tekst: Maria Pawlikowska-Jasnorzewska publikowała swoje utwory najpierw na łamach czasopisma "Skamander", potem także w "Bluszczu", "Wiadomościach Literackich", "Tygodniku Ilustrowanym", "Świecie", "Cyruliku Warszawskim", "Czasie" oraz "Gazecie Polskiej".

Zdjęcia nagłówków gazet – domena publiczna

Nazwa planetoidy z pasa głównego asteroid okrążająca Słońce w ciągu 4 lat i 17 dni w średniej odległości 2,54 au odkryta 19 sierpnia 1982 roku w Obserwatorium Kleť w pobliżu Czeskich Budziejowic przez Zdeňkę Vávrovą została nadana na cześć Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej,

Obrazek planetoidy - Planetoida – (4114) Jasnorzewska

źródło

Slajd 5

Tekst: Maria Pawlikowska-Jasnorzewska była uzdolnioną malarką. W młodości tworzyła sporo akwareli i rysunków, a nawet zarabiała na ich sprzedaży. Dziś prace te traktowane są na ogół jako ciekawostka. Świat malarstwa Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej to kraina barwna, pełna symboli i baśniowej fantazji.

Zdjęcia obrazów poetki: Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Bajka, 1914 oraz Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Autoportret z elfem na dłoni , 1920

źródło

Slajd 6

Tekst: Maria Pawlikowska-Jasnorzewska w zbiorach Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Rzeszowie

Slajd 7

Ale jazz! O jednym wierszu Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej / Aleksandra Francuz.// Język Polski w Liceum 2014/2015, nr 4, s. 72-78.
Literaci we wrześniu 1939 roku / Piotr Gucwa.// Mówią Wieki 2024, nr 9, s. 10-13.
Maria Pawlikowska-Jasnorzewska - poetka miłości / Mariola Pryzwan.// Biblioteka : szkolne centrum informacji 2010, nr 3, s. 4-9.
Nie dać się zwieść stereotypom, czyli o sztuce ich przełamywania / Aleksandra Stolarczyk.// Remedium 2023, nr 7-8, s. 39-41.
Oblicza sztuki secesyjnej / Jadwiga Lukas.// Język Polski w Szkole Podstawowej 2022/2023, nr 1, s. 65-81.
Poetka miłości Maria Pawlikowska - Jasnorzewska : scenariusz spotkania bibliotecznego poświęconego pamięci poetki, przeznaczony dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych, można wykorzystać z okazji Walentynek / Bogumiła Pińczuk. // Biblioteka w Szkole 2011, nr 12, s. 23-25.
Pomnożona przez pięć zmysłów : seksualność w twórczości Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej / Agnieszka Kwiatkowska.// Polonistyka 2013, nr 5, s. 14-18.
Rozprawka o poszukiwaniu swego miejsca na ziemi / Dorota Nosowska.// Cogito 2024, Nr 1, s. 53-56.
Rozprawka o powinnościach losu / Dorota Nosowska.// Cogito 2024, Nr 12, s. 53-55.
Rozprawka o rodzinie na poziom podstawowy / Dorota Nosowska.// Cogito 2024, Nr 10, s. 54-57.
Rozprawka o zmianie i byciu sobą : zmienianie się i trwanie w dawnych postanowieniach i nawykach - dwa integralne składniki ludzkiego losu / Dorota Nosowska.// Cogito 2024, Nr 4, s. 54-57.
Secesyjna Maria Pawlikowska-Jasnorzewska / Justyna Bajda. // Polonistyka 2007, nr 1, s. 27-32.
Tam, gdzie spotyka się miłość i śmierć... : (montaż poetycko-muzyczny poświęcony Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej) / Joanna Ziętek.// Wszystko dla Szkoły 2008, nr 10, s. 16-18.
Twórcze siostrzeństwa i pisarskie sorobiografie / Lucyna Marzec.// W: / pod red. Ewy Kraskowskiej, Bogumiły Kaniewskiej. Polskie pisarstwo kobiet w wieku XX : procesy i gatunki, sytuacje i tematy. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, 2015 S. 331-373.
Wszystkie barwy miłości : scenariusz imprezy z okazji Dnia Zakochanych (lub rocznic śmierci poetek: Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej i Małgorzaty Hillar) / Barbara Michałek.// Wszystko dla Szkoły 2006, nr 1, s. 15-16
Wśród rodzinnych historii Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej / Danuta Bula. // Język Polski w Gimnazjum 2015/2016, nr 1, s. 81-88.